Kto odpowiada za oczyszczanie miast? Co powinni robić mieszkańcy, a co samorząd?

Czystość miasta to nie tylko kwestia estetyki, ale przede wszystkim zdrowia mieszkańców. Wiele miejscowości zmaga się z problemem zanieczyszczenia powietrza, wody i gleby, co może rodzić poważne problemy dla miejskich ekosystemów. Czyim obowiązkiem jest oczyszczanie miast: mieszkańców czy samorządu?

Mieszkańcy czy samorząd – kto powinien zajmować się oczyszczaniem miast?

Obowiązkiem władz samorządowych jest dbanie o lokalną infrastrukturę i zakontraktowanie oraz kontrola nad wykonawstwem usług publicznych, w tym oczyszczania miasta. Samorząd powinien zapewnić stałą funkcjonalność miejskich systemów gospodarowania odpadami; regularny odbiór śmieci i utrzymanie czystości w przestrzeni publicznej. Może również inwestować w rozwój ekologicznych technologii i systemów, które pomogą w ograniczeniu zanieczyszczenia w mieście.

U podstaw każdego samorządu są mieszkańcy (producenci śmieci), których obowiązkiem jest angażować się w oczyszczanie miasta. Najprostszą formą tej inicjatywy jest odpowiednie składowanie i segregowanie śmieci. Ponadto mieszkańcy mogą podejmować również dodatkowe działania na rzecz ochrony środowiska, takie jak np. upowszechnianie idei zero waste, ograniczanie zużycia energii elektrycznej bądź korzystanie z zeroemisyjnych środków transportu.

Współpraca mieszkańców i samorządu w oczyszczaniu miast

Współpraca między samorządem a mieszkańcami co do oczyszczania miast może przejawiać się na wiele sposobów. W pierwszej kolejności ważne jest, aby samorząd informował mieszkańców o obowiązujących zasadach utrzymania czystości miasta, a także udostępniał im narzędzia i systemy ułatwiające segregację śmieci. Warto organizować kampanie społeczne, które zachęcą mieszkańców do działania na rzecz ochrony środowiska.

Od strony prawnej obowiązki w zakresie zagospodarowania odpadów nakładają na władze i mieszkańców Ustawa z 13 września 1996 roku w sprawie utrzymania czystości i porządku w gminach oraz akty prawa miejscowego. Usługi związane ze sprzątaniem organizuje wójt, burmistrz lub prezydent miasta w ramach przetargu. Określa w nim szczegółowe wymagania dotyczące rodzaju odpadów przeznaczonych do odbioru, przekazywania odpadów, kwestie dokumentacji i standardy sanitarne. Przetarg jest organizowany na podstawie Ustawy Prawo zamówień publicznych z 29 stycznia 2004 roku.

Po rozstrzygnięciu przetargu gmina zawiera umowę z wybraną firmą. Realizacja usług jest finansowana przez gminę z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, pobieranych od mieszkańców. W przypadku niewywiązania się gminy z obowiązku odbioru odpadów właściciele nieruchomości muszą przekazać je podmiotowi wpisanemu do rejestru działalności regulowanej.

Mieszkańcy powinni przestrzegać obowiązujących zasad i korzystać z oferowanych przez samorząd narzędzi, takich jak np. pojemniki na odpady. Powinni również sygnalizować samorządowi problemy związane z oczyszczaniem miasta i zgłaszać ewentualne usterki w systemach odbioru odpadów.

Za co odpowiada firma zajmująca się oczyszczaniem miasta?

Firma, która wygra przetarg i zajmie się odbiorem odpadów komunalnych od mieszkańców gminy, musi spełniać co najmniej kilka wymagań. Przede wszystkim powinna mieć doświadczenie w podobnych zleceniach i odpowiednie zaplecze techniczne – wyposażenie – umożliwiające odbiór odpadów. Firma jest odpowiedzialna za utrzymanie swoich pojazdów i urządzeń w stanie techniczno-sanitarnym zgodnym z przepisami i umożliwiającym pracę. Pojazdy muszą być wyposażone w urządzenia odpowiadające zamówionej specyfikacji, a baza magazynowo-transportowa powinna być odpowiednio zlokalizowana i wyposażona.

Kto płaci za oczyszczanie miast? Podział obowiązków

Podstawowym źródłem finansowania oczyszczania miasta są opłaty za odbiór i zagospodarowanie odpadów, pobierane od mieszkańców przez samorząd. W zależności od miasta wysokość tych opłat może się różnić, ponieważ zależy od wielu czynników:  liczby mieszkańców, rodzaju odpadów i sposobu ich zagospodarowania. Opłaty mają na celu pokryć koszty związane ze zbiórką odpadów, ich transportem, ewentualnym przesortowaniem i składowaniem.

Oprócz opłat za odbiór odpadów pobieranych od mieszkańców samorząd może finansować swoje działania związane z oczyszczaniem miasta z innych źródeł, np. z funduszy unijnych.  W tym przypadku środki są przeznaczane przeważnie na rozwój ekologicznych technologii, które pomagają zagospodarować nieczystości.

Mieszkańcy przede wszystkim powinni cyklicznie regulować opłaty za odbiór odpadów i prawidłowo segregować śmieci. Dzięki temu koszty związane z oczyszczaniem miasta będą niższe, ponieważ odpowiednio posegregowane odpady łatwiej jest przetworzyć w celu ponownego wykorzystania.

Czyste powietrze w mieście: jakie kroki powinni podjąć mieszkańcy i samorząd?

Czystość w mieście związana jest nie tylko z segregacją odpadów, ale też z ograniczeniem uwalniania szkodliwych substancji do atmosfery. W tym celu warto przesiąść się na rowery lub hulajnogi elektryczne albo korzystać z samochodów hybrydowych. Ponadto warto ograniczać zużycie energii elektrycznej i korzystać z odnawialnych źródeł energii. Z kolei samorząd może zachęcać mieszkańców do korzystania z komunikacji publicznej oraz inwestować w rozwój sieci dróg rowerowych.

Mieszkańcy pod żadnym pozorem nie powinni porzucać śmieci w przypadkowych miejscach – np. okolicznych lasach – ani spalać odpadów. Obie z tych czynności są zagrożone karą. Za podrzucenie śmieci do lasu zapłacimy nawet 5 tys. zł, podobnie jak za spalanie śmieci w piecu.

Mając więcej odpadów i problem z ich zagospodarowaniem, najlepiej zamówić kontener. Usługę wypożyczenia kontenerów na odpady – m.in. na ziemię, stare meble, gruz czy odpady zielone – oferuje firma Redskip.